PARIBASA SUNDA A

Pariabasa ieu dicutat tina buku Peperenian Urang Sunda yasana Rachmat Taufik Hidayat saparakanca nu diterbitkeun ku Penerbit Kiblat taun 2005, lamun meunang ijin pikeun ditulis didieu rek dituluykeun lamun hanteu bakal dicabut.
A                                                                                Paribasa A  BCD  EGH  IJK   LM  N  OPR  S  T  UWY

1. Abang-abang lambe Ukur ngagenahkeun batur wungkul.
2. Abong biwir teu diwengku, abong letah teu tulangan Ngomong henteu dipikir heula, tungtungna matak pikanyerieun batur.
3. Adam lali (ing) tapel Jelema nu geus poho ka baraya jeung poho ka lemah caina sorangan.
4. Adat kakurung ku iga Laku lampah kurang hade ami hese di-leungitkeunana.
5. Adean ku kuda beureum Ginding ku papakean/barang beunangnginjeum, atawa agul ku banda batur.
6. Adep-hidep Kumawula (ka salaki).
7. Adigung-adiguna Gede hulu, boga rasa leuwih punjul ti batur,kaciri dina laku lampah jeung omonganana.
8. Adil palamarta Kacida adilna.
9. Adu telu ampar tiga Nu aya perkara diriungkeun atawa nu jual-beuli.
10. Agul ku payung butut Jalma nu sok agul nyaritakeun yen manehna turunan menak baheula, sanajan ayeuna hirupna taya kaboga.
11. Ahli leleb Tukang baranghakan.
12. Ajak jawa Ngajak bari ukur tamba, lain saenyana, dapon ngeunaheun batur.
13. Akal bulus Akal licik, akal jahat,
14. Akal koja Pinter dina kagorengan.
15. Aki-aki tujuh mulud Geus kolot pisan.
16. Aku-aku angga Ngan saukur ngaku ngarasa nu boga, padahal saenyana mah milik batur.
17. Alak paul Kacida jauhna.
18. Alak-alak cumampaka Niru-niru atawa hayang nyaruaan saluhureun; pupujieun; ieu aing.
19. Allah mah tara nanggeuy ti bongkokna Allah moal mihak ka jalma nu boga dosa.
20. Along-along bagja Teu tulus meunang bagja.
21. Alus laur hade ome Tegep dedeg pangadegna (boh awewe boh lalaki).
22. Alus panggung Hade dedeg pangadegna.
23. Ambek nyedek tanaga midek Kacida ambekna ngan teu bisa ngalawan lantaran moal pikuateim.
24. Ambek sadu santa budi Saleh hate, lemes budi, sabar darana.
25. Ambekna sakulit bawang (sakecap kadua gobang) Babari ambek rosa.
26. Ambon sorangan Bogoh sosoranganan, teu dilayanan.
27. Amis budi Hade budi parangi, someah, mun nyarita sok dibarung ku imut.
28. Amis daging Babari pisan katerap kasakit
29. Anak dua keur gumunda Awewe nu karek boga anak dua, keur meujeuhna tegep, pikabogoheun.
30. Anak emas Anak anu kacida dipikanyaah ku kolotna, atawa pagawe anu kacida dipikanyaah ku dununganana.
31. Anak hiji keur gumeulis Awewe" nu karek boga anak hiji, katenjona teh sok beuki geulis bae, komo nu bisa ngurus awak mah.
32. Anak merak kukuncungan Kahadean atawa kagorengan anak ngala ka indung-bapana.
33. Anak tilu keur kumusut Upama geus boga anak tilu, awewe nu teu bisa ngurus awak katenjona sok karusut, geus teu pati luis.
34. Anggeus-anggeusan Bebeakan.
35. Anjing ngagogogan kalong Mikahayang nu pamohalan kalaksanakeun.
36. Anjing nyampeurkeun paneunggeul Ngadeukeutan nu rek mahala.
37. Anu burung diangklungan, anu gelo didogdogan, anu edan dikendangan Anu gedebul dihanu'nan, supaya tambah maceuh.
38. Apal cangkem Apal tapi teu nyaho hartina.
39. Ari diarah supana, kudu dijaga catangna Ari aya barang nu diala hasilna kudu daek ngurusna.
40. Ari umur tunggang gunung, angen-angen pecat sawed Najan umur geus kolot, kahayang kawas nu ngora.
41. Asa aing uyah kidul Boga rasa panggindingna, pangkasepna, pangtegepna atawa pangpunjulna.
42. Asa bucat bisul Ngarasakeun lugina sanggeus ngarengsekeun pagawean anu beurat, atawa sanggeus lesot tina kasusah.
    Asa dijual teu payu Cuang-cieung euvveuh batur lantaran ditinggalkeun di panyabaan ku anu ngajakna.
43. Asa dina pangimpian Rarasaan keur ngimpi awahing helok padahal keur nyaring.
44. Asa dipopokan tai Ngarasa pohara diwiwirangna.
45. Asa dipupuk birus Ngarasa tibra hate.
46. Asa ditonjok congcot Kacida atohna, bungah meunang rejeki nu teu disangka-sangka.
47. Asa ditumbu (katumbu) umur Kacida atohna, lantaran dibere barang anu kacida dipikahayangna atawa ditulungan dina keur meunang kasusah.
48. Asa euweuh beungeutan Kacida erana.
49. Asa kabur pangacian Kacida reuwasna, nepi ka teu puguh cabak; asa leungit sumanget
50. Asa kagunturah madu kaurugan menyan putih Kacida bungahna jeung kacida bagjana.
51. Asa katindihan langit Henteu aya harepan.
52. Asa kiamat Pohara sedihna jeung susah luar biasa.
53. Asa mobok manggih gorowong Kabeneran aya jalan pikeun ngahasilkeun usaha nu keur dipaju.
54. Asa nyanghulu ka jarian Teu ngeunah rasa lantaran kudu nga-dunungan ka jalma nu sahandapeun pangartina atawa harkat darajatna.
55. Asa peunggas rancatan Leungiteun batur nu sok nalang dina pagawean.
56. Asa potong (pingges) leungeun katuhu Leungiteun jelema nu kacida gede gawena, kacida dipikabutuhna.
57. Asa rawing daun ceuli Mindeng ngadenge omongan anu henteu ngeunah.
58. Asa teu beungeutan Era kacida.
59. Asa tungkeb bumi alam Kacida bingungna.
60. Asak jeujeuhan Dipikiran heula masing anteb.
61. Asak sasar Dipaluruh bener-henteuna.
62. Asak warah Hade atikan, basa jeung paripolahna merenah.
63. Atah adol Kurang ajar, kurang pangawarah.
64. Atah anjang Langka silih anjangan.
65. Atah warah Kurang atikan, sabalikna tina asak warah.
66. Ateul biwir Sok getek hayang bae ngomong sanajan teu perlu dicaritakeun.
67. Ateul dampal leungeun Gereget hayang nampiling.
68. Ati mungkir beungeut nyanghareup Caritaan jeung kalakuan henteu terus nepi kana hate, sabab di hareupeun hade di tukangeun ngagorengkeun.
69. Ati putih badan bodas Beresih hate, taya geuneuk-maleukmeuk.
70. Atung eneh atung eneh Kitu-kitu ken£h.
71. Aub payung sabet sapon saba-soba Nuduhkeun wawatesan pakuwon.
72. Awak kawas badawang Jangkung gede teu matut.
73. Awak sabeulah Henteu boga salaki atawa pamajikan.
74. Awak sampayan(eun) Make pakean kumaha oge pantes bae.
75. Awak satilas Jangkung lenjang.
76. Awet jaya (ngora) Katenjona siga ngora bae.
77. Awet-rajet Dilarapkeun ka nu laki-rabi, lana tapi rea paceng-kadanana.
78. Awewe mah dulang tinande Awewe mah biasana kumaha lalaki/salaki.
79. Awewe mah tara cari ka Batawi Awewe mah tara nyiar kipayah.
80. Awi sadapuran tara lempeng kabeh Najan sarua saturunan, tapi perkara milik jeung rejeki mah tara sarua.
81. Aya (boga) garad Aya maksud nu dikemu, aya nu dipambrih, henteu iklas.
82. Aya astana sajeungkal Datangna ajal teu gumantung kana umur panjang. Naon-naon anu dianggap jajauheun, bisa wae kajadian.
83. Aya bagja teu daulat Rek meunang kauntungan atawa kabagjaan, tapi henteu tulus.
84. Aya buntutna Aya terusna (tina perkara) anu nguciwakeun.
85. Aya cukang (jalan) komo meuntas Kabeneran aya cukang lantaran pikeun gancang-gancang ngalaksanakeun pamaksudan.
86. Aya dina sihung maung Dilarapkeun ka jelema nu loba hubungan jeung gegeden, jadi gampang meunang pitulung.
87. Aya gantar kakaitan Aya hal arm teu sapuk jeung hatena tapi teu dikedalkeun, henteu iklas pisan; atawa aya perkara atawa kajadian riaon-naon nu pasambung jeung kajadian anu ti heula.
88. Aya jalan komo meuntas Aya cukang lantaran pikeun gancang-gancang ngalaksanakeun pamaksudan.
89. Aya jodo pakokolot Bisa ngajodo sanggeus papada kolot.
90. Aya jurig tumpak kuda Datang milik anu henteu disangka-sangka.
91. Aya kelong newo-newo Aya anu ngusutkeun (ngarorocet), padahal geus beres pisan tadina mah.
92. Aya nu dianjing cai Aya nu diheroan.
93. Aya (boga) pikir kadua leutik Aya kahayang anu henteu kanyahoan ku batur, upamana hal kacintaan.
94. Aya (boga) pikir kapingburi Aya kahayang anu timbul pandeuri; asal teu hayang jadi hayang, sanggeus lila ditimbang-timbang.
95. Ayakan tara meunang kancra Jelema bodo moal sarua gajihna atawa panghasilanana jeung jelema pinter.
96. Ayak-ayak beas, nu badag moncor nu lembut nyangsang Nuduhkeun kaayaan anu teu sawajarna upamana bae anu dihukum teh anu teu pira kasalahanana, ari nu gede kasa-lahanana teu dihukum.
97. Ayang-ayangan Tumerap kana perkara anu rea rambat kamalena.
98. Ayem tengtrem Euweuh kaributan atawa bancang pakewuh.
99. Ayeuh ngora Tumerap kana turunan nu maraot ngora-ngora.

PARIBASA SUNDA BCD

B                                                     Paribasa A  BCD  EGH  IJK   LM  N  OPR  S  T  UWY 

1. Babalik pikir Ngarobah lampah goreng kana hade.
2. Babanteng jurit Pamanggul jurit.
3. Babon kapurba ku jago Awewe kudu nurut ka salaki.
4. Badak Cihea Degig, tara nanya.
5. Bagja kamanyangan Bagja gede.
6. Bahe carek Gampang nyarekan.
7. Balabar kawat Saembara.
8. Baleg tampele Mojang anu keur mangkat beger, tapi eraan keneh lamun panggih jeung lalaki.
9. Bali geusan ngajadi Lembur matuh, lemah cai, tempat lahir.
10. Balik jarami Ngagarap sawah anu kakara anggeus dipibuatan.
11. Balik ngaran Maot di lembur batur.
12. Balung kulit kotok meuting Kanyeri baheula ten leungit-leungit, henteu beresih pisan hatena, masih keneh ngunek-ngunek.
13. Balungbang timur caang bulan opat welas, jalan gede sasapuan Rido, iklas, suka pisan.
14. Bancang pakewuh Pikasusaheun, picilakaeun.
15. Banda sasampiran, nyawa gagaduhan Ulah boga angkeuhan yen banda jeung nyawa bisa diatur ku urang.
16. Banda tatalang raga Leuwih hade ngorbankeun harta, tibatan cilaka awak.
17. Bangkong kolentang Sagala euweuh, teu boga duit pisan.
18. Banteng ngamuk gajah meta Kajadian atawa ririweuhan anu dipikasieun jeung dipikagigis.
19. Banting tulang Digawe popohoan.
20. Bapa heman Taya panarima, taya pamales budi ka nu geus nyieun kahadean.
21. Batan kapok kalah (anggur) gawok Kalah beuki maceuh.
22. Batok bulu eusi madu Henteu cocog jeung panenjo; siga bodo tapi pinter, siga miskin tapi beunghar jeung sajabana.
23. Batok kohok piring semplek Paparabotan nu taya hargana.
24. Batu turun keusik naek Cangkang sisindiran nu hartina itu purun kuring daek, dilarapkeun ka jalma anu sarua micintana.
25. Batur ngaler ieu ngidul Lain-lainna deui jeung nu keur diomongkeun ku batur.
26. Bau-bau sinduk Baraya keneh sanajan laer.
27. Beak dengkak Geus beak tarekah.
28. Beak ka lebu-lebuna Ledis, teu nyesa saeutik-eutik acan (harta banda).
29. Bear budi Gumbira.
30. Bebek ngoyor di sagara, rek nginum neangan cai Lubak-libuk tapi henteu bisa kapake lantaran lain hakna.
31. Bedah bendungan Kalah wowotan ku gogoda nu pohara.
32. Bengkok tikoro Teu kabagean kadaharan istimewa, lantaran teu datang atawa geus beakeun manten.
33. Bengkung ngariung bongkok ngaronyok Kajeun ripuh asal teu jauh jeung anak-incu.
34. Bentik curuk balas nunjuk, capetang balas miwarang Kabisana ngan nitah, teu daek prak sorangan.
35. Beres roes Runtut raut (nu laki-rabi).
36. Beulah hoean Siga hoe dibeulah, tonggong munding nu lintuh pisan.
37. Beungeut nyanghareup ati mungkir Henteu terus jeung hate.
38. Beunghar memeh boga Loba kahayang nu teu saimbang jeung kaayaandirina.
39. Beurat birit Hese ditutah-titah, kedul.
40. Beurat nyuhun beurat nanggung Kacida tumarimana.
41. Beurat nyuhun beurat nanggung, beurat narimakeun inya Kacida narimakeunana kana kahadean batur, lantaran ditulungan dina waktu keur kacida butuhna.
42. Beureum paneureuy Hese pisan hasil maksud.
43. Beuteung anjingeun Beuteung anu gede ka luhur.
44. Beuteung mutiktrik berekat meunang Dahar seubeuh di nu hajat, ari balik mawa berekat.
45. Beuteung si eta mah ruas bungbas Teu aya kaseubeuhan.
46. Bihari ngalingling pasir, ayeuna ngalanglang pasar Jaman geus robah, jelema oge loba nu ganti pacabakan, atawa robah-robah tingkah lakuna.
47. Bilatung ninggang dage Jelema teu jujur meunang kadudukan atawa kasempetan anu matak nguntungkeun keur dirina.
48. Birit aseupan Jelema nu diukna teu daek cicing, nyanggeyeng ka ditu, nyanggeyeng ka dieu.
49. Bisa ka bula (bala) ka bale Bisa campur jeung jelema ti rupa-rupa golongan, atawa bisa gawe kasar jeung gawe lemes.
50. Bisa lolondokan Bisa nuturkeun adat sakarep batur supaya akur, bisa ula-ilu.
51. Bisi aya ti cai ti geusan mandi Bisi aya nu kasigeung atawa ka-toel mamaras rasana.
52. Biwir aweweeun Sok ngedalkeun kecap-kecap nu kurang hade.
53. Biwir nyiru rombengeun(bbs): Sagala dicaritakeun anu saenyana kudu dirasiahkeun.
54. Biwir sambung lemek, suku sambung lengkah Darma nepikeun maksud batur, lain niat sorangan.
55. Bobo sapanon carang sapakan Teu puguh undak-usukna, teu beres entep seureuhna; eta babasan sok dipake pamungkas carita, sasadu bisi salah pok-pokanana atawa pereleanana.
56. Bobor karahayuan Katarajang apes, cilaka, atawa meunang kasusah.
57. Bobot pangayon, timbang taraju Pangadilan, timbangan nu adil.
58. Bodo alewoh Bodo tapi daek tatanya.
59. Bodo katotoloyoh Tara daek tatanya, tara daek nurut kana nasehat batur.
60. Boga pikir rangkepan Henteu bolostrong, henteu ujug-ujug percaya kana omongan batur anu manis.
61. Boga sawah saicak Boga sawah saeutik.
62. Bogoh nogencang Bogoh sosoranganan, teu dilayanan.
63. Bohong dirawuan Kacida rahulna.
64. Bojo denok sawah ledok Hirup senang lantaran boga pamajikan tegep jeung banda cukup.
65. Bongkok meongeun Semu bengkung ka tukang palebah cangkeng (awewe).
66. Bonteng ngalawan kadu Nu leutik ngalawan ka nu gede.
67. Borangan ku surak Eraan dina gempungan jalma rea.
68. Bosongot bade amprotan Pikagigiseun (kana beungeut), pikagimireun, pasemon jagoan.
69. Bru di juru, bro di panto, ngalayah di tengah imah Jalma beunghar nepi ka barangteundeun teu puguh tempatna sabab barangna loba.
70. Buah ati/buah hate Kakasih.
71. Bubu ngawaregan cocok Mere nasehat atawa nyieun aturan anu balukarna nguntungkeun sorangan.
72. Buburuh nyatu diupah beas Neangan pangarti bari meunang tunjangan, meunang dua rupa kauntungan.
73. Budak bau jaringao keneh Budak can aya kanyaho, budak olol-leho.
74. Budak olol leho keneh Pamoyok ka jalma ngora nu tacan boga pangalaman dina pagawean.
75. Budak rodek hulu Budak can aya kanyaho.
76. Budi santri legeg lebe, ari lampah euwah-euwah Jelema anu omongan jeung kalakuanana kawas enya jelema bener, padahal saenyana mah jahat.
77. Bujang jengglengan Jajaka tulen sarta tegep.
78. Bujang tarangna Lalaki anu can kawin geus teu bujang deui.
79. Bulan alaeun Kakandungan anu geus nincak salapan bulan.
80. Bulu taneuh Tukang tani, patani.
81. Buncir leuit loba duit Beunghar, taya kakurang.
82. Bungah amarwatasuta Bungah sagede anak gunung, bungah pisan.
83. Bungbulang tunda Tunda talatah, dikeunakeun ka jalma nu dititah baranggawe tara prak ku sorangan, tapi kalah sok nitah deui ka batur.
84. Buntu laku Teu bisa neruskeun usaha atawa pagawean.
85. Buntut kasiran Koret, kumed, medit.
86. Bur beureum bur hideung, hurung nangtung siang leumpang Hirup senang taya kakurang, salilana ginding.
87. Buruk-buruk papan jati Sanajan ngewa/ambek ka dulur/baraya nu landes, ari manehna meunang karerepet mah teu weleh hayang nulungan jeung ngahampura kasalahanana, henteu ngantep.
88. Burung palung dulur sorangan Sanajan ngewa/ambek ka dulur/ baraya nu landes, ari manehna meunang karerepet mah teu weleh hayang nulungan jeung ngahampura kasalahanana,henteu ngantep.
89. Buta terong Pamoyok ka jelema nu goreng patut, katurug-turug sagala beuki.
90. Butamuna Bodo balilu, teu nyaho naon-naon.
91. Butatuli Teu nyaho naon-naon.

C

1. Caang bulan dadamaran Migawe hal nu teu perlu deui.
2. Caang bulan opat welas, jalan gede sasapuan Rido pisan.
3. Caang padang narawangan Caang pisan atawa bisa nenjo ku panon batin ka tempat gaib.
4. Cacag nangkaeun Henteu beres atawa henteu alus lantaran mindeng katunda tuluy dihanca deui (pagawean atawa carita).
5. Cacah rucah atah warah Somah nu dianggap taya ajenna sarta bodo.
6. Cacarakan Kakara diajar, tacan bisa bener.
7. Cadu mungkuk haram dempak Sumpah yen bener-bener embung, atawa moal ngalampahkeun salah sahiji perkara.
8. Cadu ngalantung ka lisung Henteu daek buburuhun (awewe).
9. Cai asa tuak bari, kejo asa catang bobo Sagala teu ngeunah lantaran keur susah atawa keur gering. Cai di hilir mah kumaha ti girangna Ra'yat leutik sok nyonto kalakuan parningpinna.
10. Caina herang laukna beunang Hasil maksud ku cara lantip bari teu aya pacengkadan.
11. Campaka jadi di reuma Nu geulis urang kampung/lembur lain pipanteseunana aya di pasisian. Campur kaya Tepung kaya atawa kaya reujeung kaya, harta banda babarengan nu rimbitan.
12. Cangkir emas eusi delan Jelema anu omonganana alus, tapi saenyana hatena goreng.
13. Cara hurang, tai ka hulu-hulu Bodo pisan.
14. Carang takol Jelema anu langka pisan ngomong, ari teu perlu-perlu teuing mah.
15. Carincing pageuh kancing, saringset pageuh iket Taki-taki ngajaga kaamanan, mageuhan tulak jeung sajabana, bisi aya bancang pakewuh.
16. Cecendet mande kiara, cileuncang (cileungcang) mande sagara Nu miskin atawa jalma leutik hayang nyaruaan nu beunghar.
17. Ceplak pahang Satarabasna teuing kajeun matak nyeri hate batur.
18. Ceuli lentaheun Sok sadenge-dengena, najan lain dengekeunana, atawa resep ngadengekeun kagorengan batur.
19. Cikal bugang Cikal hirup, anu pangheulana gugur di medan perang.
20. Cikaracak ninggang batu, laun-laun (batuna) jadi legok Awahing ku leukeun, laun-laun jadi bisa.
21. Cilaka dua belas Cilaka pohara.
22. Ciri sabumi cara sadesa Kabiasaan di unggal daerah beda-beda.
23. Clik putih clak herang Rido, iklas, kaluar tina hate anu beresih.
24. Congo-congo ku amis, mun rek amis ge puhuna Anak-anakna teu bageur, da kolotna oge henteu nyontoan.
25. Cruk-crek Gunta-ganti pamajikan.
26. Cucuk rungkang Perkara leutik atawa teu pira, tapi lamun diantep bisa ngaganggu kana urusan anu gede.
27. Cueut ka hareup Tereh maot, geus kolot.
28. Cueut ka nu hideung, ponteng ka nu koneng Teu adil, pilih kasih.
29. Cukang tara neangan nu ngising Nu hayang ditulungan sapantesna datang ku maneh kanu rek dipentaan tulung.
30. Cukup belengur baraga naya Resep mere ka batur, bari teu ngingetkeun kaperluan sorangan.
31. Cul dogdog tinggal igel Ninggalkeun gawe baku lantaran ngalampahkeun pagawean sejen nu teu aya hasilna.

D

1. Daek macok, embung dipacok Jelema nu hayang meunang (untung) sorangan, daek menta embung dipenta.
2. Dagang oncom rancatan emas Modal nu kacida gedena, ari nu dijual jeung diarah batina teu sabaraha.
3. Dagang peda (pindang) ka Cirebon Dagang barang ka tempat nyieun eta barang.
4. Dah bawang dah kapas Jual-beuli kontan.
5. Dahar kawas meri Uprat-apret jeung ngaremeh.
6. Daharna sakeser daun Daharna mindeng pisan.
7. Datang katenjo (katingali) tarang, undur katenjo (katingali) pun-duk Tatakrama nu amit-amitan, nembongkeun yen taya geuneuk maleukmeuk atawa teu serong salingkuh.
8. Dedenge tara Kadenge sawareh atawa dedengean anu teu pati tetela.
9. Dengdek tapi maliding sanak Pilih kasih, teu adil.
10. Deukeut (heureut) deuleu pondok lengkah Kurang paman- dangan jeung teu bebas dina indit-inditan.
11. Deukeut-deukeut anak taleus Sakitu padeukeut teu nyaho yen baraya atawa aya kajadian penting di salah saurang di antara maranehanana.
12. Deungeun-deungeun haseum Taya baraya saeutik-eutik acan.
13. Di bawah tangan Teu make saksi ti pihak nu resmi.
14. Diadudombakeun Diadu-adukeun.
15. Diadukumbangkeun Dicekel pundukna tuluy diadekkeun palebah tarangna sataker tanaga. Dialungboyongkeun Digujag-gajig, dipundah-pindah.
16. Dianakterekeun Disapirakeun.
17. Diangeuncareuhkeun Diantep henteu didahar.
18. Dibabuk lalay Dibabukan kawas lalay (musuh loba nu ngaronom urang), ngababukan ngenca-ngatuhu.
19. Dibejerbeaskeun Dieceskeun atawa dijentrekeun pisan.
20. Dibere sabuku menta sajeungkal, dibere sajeungkal menta sadeupa Lantaran dibere wani saeutik, jadi beuki loba pamentana sarta nyalutak (jalma kurang ajar).
21. Dibeuleum seuseur Diburu-buru sina anggeus.
22. Dibeuteungan nyusu Dieureunan nyusu, dipesat.
23. Dibeuweung diutahkeun Dipikir dibulak-baHk.
24. Dibilang peuteuy Dibilang hiji-hiji. ^l
25. Didagoan ku seeng nyengsreng Dipikabutuh ayeuna.
26. Didago-dago tilewu Hanas didagoan, ari pek teu datang.
27. Didingding kelir Dibuni-buni atawa dirusiahkeun.
28. Dihin pinasti anyar pinanggih Sagala nu kaalaman ayeuna saestuna geus ditangtukeun ti heula ku Pangeran.
29. Dihurunsuluhkeun di(sa)kompetdaunkeun Disamarutkeun jeung nu boga dosa; nu goreng saurang, kabeh kababawa.
30. Dijieun hulu teu nyanggut, dijieun buntut teu ngepot Teu beunang dijeujeuhkeun, tara eucreug bae.
31. Dijieun lalab rumbah Disapirakeun, henteu diajenan.
32. Dikepung wakul buaya mangap Dikepung ku musuh anu samakta ku pakarangna.
33. Dikerid peuti Dibawa kabeh saeusi imah atawa kampung.
34. Dikungkung teu diawur, dicangcang teu diparaban Ditambang, ditalak henteu, dinapakahan oge henteu; dipiara tapi teu diurus dahar-pakena.
35. Diperih pati turta gawe Dibere papancen nu kacida beuratna, bisa jadi kudu nemahan pati.
36. Dipiamis buah gintung Disangka hade jeung batur, tapi nu saenyana man jahat.
37. Dipisudi mere budi Dipiharep kalah ngambek, ngabaeudan.
38. Disiksik dikunyit-kunyit, dicacag diwalang-walang Dihukum pati, dihukum beurat pisan.
39. Disuhun dina embun-embunan Ditarimakeun pisan.
40. Disusul tepus Diteangan terus, nepi ka beunang (nu boga dosa).
41. Ditangtang ditengteng dijieun bonteng sapasi Dianggap aneh atawa model.
42. Ditilik ti gigir lenggik, disawang ti tukang lenjang, diteuteup ti hareup sieup Kekecapan keur awewe anu kacida geulisna, taya cawadeunana.
43. Ditiung memeh hujan Kudu iatna samemeh cilaka. Ditiung sanggeus hujan Kakara iatna sanggeus karuhan cilaka, lain samemehna nyegah picilakaeun.
44. Ditulis tonggong Dibokong, nu boga hadas teu dibejaan atawa teu dibawa mupakat heula.
45. Dogdog pangrewong Jalma nu mantuan pagawean tamba lumayan, teu boga tugas nu penting.
46. Dogong-dogong tulak cau, geus gede dituar batur Ngalindeukan lanjang (mojang) pipamajikaneun, ari geus meujeuhna dikawin kop ku batur.
47. Dosa salaput hulu Dosa anu geus kacida lobana.
48. Dug hulu pet nyawa Usaha satekah polah meh taya eureunna.
49. Dug tinetek atawa dug hulu pet nyawa Digawe beurat meh taya eureunna.
50. Duit pait (panas) Duit nu teu meunang dipake pikeun kaperluan pribadi, duit nagara atawa duit amanat
51. Duum tinggi Babagi henteu adil, aya nu meunang loba, jeung aya nu saeutik.

PARIBASA SUNDA EGH

E                                         Paribasa A  BCD  EGH  IJK   LM  N  OPR  S  T  UWY

1. Eleh deet Ngelehan maneh.
2. Elmu ajug Jalma nu biasa mapatahan kahadean ka batur, ari sorangan henteu bisa ngamalkeunana.
3. Elmu angklung Joledar atawa patukang tonggong jeung kolot.
4. Elmu kepek Pituduh tina buku atawa kitab anu acan diprakkeun ku sorangan.
5. Elmu sapi Samiuk kana kagorengan, guyub dina hal nu kurang hade.
6. Elmu tumbila Pribumi ngarugikeun semah.
7. Elmu tungtut dunya siar, sukan-sukan sakadarna Hirup kudu nungtut nyiar elmu pikeun kasalametan dunya aherat sarta kudu siger tengah.
8. Elok bangkong Ampir sakarat.
9. Era parada Era ku lampah atawa omongan batur, nu matak aeb.
10. Embung kakalangkangan Embung kaelehkeun.
11. Endog mapagahan (mapatahan) hayam Budak mapatahan kolot, atawa mapagahan nu geus bisa atawa nu leuwih luhur pangartina.
12. Endog sapataragan tara megar kabeh Di antara dulur-dulur saindung-sabapa sok aya bae anu teu pati alus milikna.
13. Endog sasayang (sapataragan), peupeus hiji peupeus kabeh Mun di antara dulur-dulur aya saurang nu nyieun codeka, sok mamawa ka sarerea.
14. Euweuh (taya) siruaneunana Dilarapkeun ka jalma nu teu boga sipat-sipat nu hade.

G

1. Galagah kacaahan Nganteur atawa ngalajur napsu kabawa ku batur.
2. Galak sinongnong Lalaki (bujang) nu mimiti aya sir ka awewe, tapi can wani adu hareupan.
3. Galak timburu Babari timburuan. Awewe nyangka nyelewer ka salakina atawa sabalikna.
4. Galegeh gado Someah, akuan, atawa darehdeh bisa nyarita, tapi teu terus kana hatena.
5. Gancang pincang Pagawean anu babari anggeus, tapi hasilna henteu nyugemakeun.
6. Gantung denge Ngarasa hanjakal sabab hayang keneh ngadengekeun, anggeus manten.
7. Gantung teureuyeun Ngarasa hanjelu sabab barangdahar can seubeuh, kapaksa dieureunkeun.
8. Garo maling Boleksek henteu dihaja, urut gagaro keur sare.
9. Garo mengmengan Euweuh kasabaran.
10. Garo singsat Peta awewe nu teu sabar ngadagoan nu can datang. Garo-garo teu ateul
11. Gagaro lantaran bingung atawa keuheul. Gasik nampi gancang narima Ngabageakeun tamu (semah) ku budi jeung basa nu hade.
12. Gentel keak Budak anu meh tara lesot ti indungna, mun dilesotkeun sok ceurik.
13. Gede cahak manan cohok Leuwih loba ngaluarkeun duit batan panghasilan.
14. Gede gunung pananggeuhan Adigung dumeh aya andelan atawa aya nu dipuntangan.
15. Gede hulu Adigung, sombong.
16. Gede-gede kayu randu, dipake pamikul bengkung, dipake lin­car sok bencar (anggang), dipake pancir ngajedig Jelema nu taya gunana, lantaran bodo, hengker jeung ngedul. Ilikan Mun di lembur kayu randu.
17. Geledug ces Ukur rame mimitina wungkul, ka dituna mah jadi tiiseun.
18. Gemah ripah loh jinawi Gegek cacah jiwana sarta raharja. Genteng-genteng ulah potong Sanajan hasilna teu sabaraha, keun bae tinimbang luput.
19. Gereges-gedebug Ngalamp,ahkeun pagawean teu karana dipikir panjangheula.
20. Gering nangtung (ngalanglayung) Henteu gering parna, tapi sehat bener oge henteu (ngalanglayung).
21. Getas harupateun Babari ambek.
22. Geugeut manjahan Ngogo ka budak tapi ari ambek gampang nyarekan, ngan henteu nepi ka meupeuh atawa neunggeul.
23. Geulis sisi, laur gunung, sonagar huma Awewe anu rupana tegep, ngan dangongna dusun.
24. Geus apal luar jerona Geus nyaho kana kalakuan jeung tabeatna.
25. Geus aya dina pesak Geus nyaho pisan kana sarupaning perkara.
26. Geus aya kembang-kembangna Geus aya hal-hal nu nimbulkeun harepan kana hasil maksud.
27. Geus bijil bulu mayang Geus mimiti baleg (ka lalaki).
28. Geus cueut ka hareup Geus kolot, geus liwat satengah tuwuh.
29. Geus cumarita Geus kawin sarta imah-imah sorangan, geus misah ti kolot.
30. Geus karasa (ngarasa) pait peuheurna Geus kaalaman sagala rupa nu teu ngeunahna.
31. Geus labuh bandera Perkara anu geus diputus.
32. Geus nyanghulu ngaler Geus maot.
33. Geus turun amis cau Geus mimiti beger (awewe).
34. Gindi pikir belang bayah Goreng hate, resep nyilakakeun batur.
35. Ginding bangbara Resep gigindingan jeung royal ngarah katenjo ku batur, tapi di imah kekerehet
36. Ginding kekempis Jelema ginding tapi teu boga duit.
37. Giri lungsi tanpaingan (tanpa hingan) Ulah ngahina sanajan ka nu lemah atawa nu leutik.
38. Goong nabeuh maneh Ngagulkeun diri sorangan.
39. Goong saba karia Datang ka nu hajatan bari teu diondang, maksudna sangkan kaarah gawe tur seubeuh baranghakan.
40. Goreng peujit Goreng hate (dengki).
41. Goreng sisit Goreng milik.
42. Goreng sopak Jelema goreng patut.
43. Gugon tuhon Kukuh, boh ka dunungan, boh kana adat kabiasaan atawa kapercayaan.
44. Gulak-giluk kari tuur, herang-herang kari mata, teuas-teuas kari bincurang Asal beunghar jadi miskin, bandana teu ngari saeutik-eutik acan.
45. Gunung hapitan sela Budak awewe nu boga lanceuk la­laki hiji jeung adi lalaki hiji (sabalikna tina sela hapitan gu­nung).
46. Gunung luhur beunang diukur/ laut jero beunang dijugjugan (diteuleuman), tapi hate jalma najan deet moal kakobet Nganyahokeun eusi hate (kahayang) jelema anu dirasiahkeun mah kacida hesena.
47. Gunung tanpa tutugan, sagara tanpa tepi Taya wates wangenna, kacida legana, euweuh tungtungna.
48. Gurat batu Kukuh dina nyekel omongan atawa pamadegan, teguh tangtungan.
49. Gurat cai Babari ngarobah omongan/jangji nu geus diucapkeun. Cidera kana jangji. Sabalikna tina gurat batu.
50. Guru, ratu, wongatua karo Guru, raja (pamingpin), jeung kolot wajib dihormat jeung diturut parentahna.
51. Guyur salelembur ear sajajagat Pohara geunjleungna,

H

1. Hade gogog hade tagog Hade basa hade tata jeung hade
2. paripolahna. Hade ku omong goreng ku omong Sagala rupa perkara bisa disebut hade atawa goreng lantaran omonganana.
3. Hade lambe (lalambe) Alus omong tapi teu terus jeung hate.
4. Hade repok Alus nasibna dina laki-rabi, loba rejeki, jste.
5. Halodo sataun lantis ku hujan sapoe Kahadean nu geus sakitu lilana, leungit ku ngalampahkeun kagorengan sakali.
6. Hambur bacot murah congcot Babari nyarekan, tapi berehan. Hampang birit Daekan, sabalikna beurat birit. Hampang leungeun Gampang neunggeul.
7. Handap lanyap Hade basa, puguh entep-seureuhna, tapi nu saenyana mah ngunghak atawa ngahina; hormat tapi matak nyentug kana hate.
8. Handap asor Daek ngahormat ka batur.
9. Hantang hantung hantigong hantriweli Kalah ka hade rupa hade tagog, tapi taya araheunana.
10. Haok hamprong Beuki hahaok.
11. Hapa heman Taya panarima, taya pamales budi ka nu geus nyieun kahadean. bandingkeun Nu asih dipulang sengit.
12. Hapa hui/kapahui Teu jamuga.
13. Hapa-hapa oge ranggeuyan Sanajan teu boga harta banda leuheung keneh sabab boga salaki.
14. Harewos bojong Omongan anu diharewoskeun, tapi kadenge ku nu deukeut ka nu diharewosan.
15. Harelung jangkung Kacida jangkungna.
16. Harigu manukeun Dada jelema nu nonjol ka hareup.
17. Haripeut ku teuteureuyeun Totorosol pisan kana urusan pirejekieun.
18. Hams omong batan goong Beja mah sok babari pisan sumebarna.
19. Haseum budi Leuwih mindeng baeud jeung camberut tibatan seuri.
20. Haseum kawas cuka bibit Kuraweud haseum, teu me're budi pi­san.
21. Hatur tangis Ngabejakeun kanyeri ati.
22. Hawara biwir Resep ngabejakeun perkara anu tacan tangtu bakal dilaksanakeun atawa hal anu lila keneh kana waktu dilaksanakeunana.
23. Hayang leuwih jadi leweh Hayang untung kalah rugi.
24. Hayang untung jadi (kalah) buntung Tinimbang untung kalah rugi.
25. Hayang utah iga Ngarasa kacida sebelna.
26. Hejo cokor badag sambel Dusun pisan.
27. Hejo tihang Resep pipindahan, gunta-ganti pagawean.
28. Herang caina beunang laukna Anu dipikahayang laksana ku
29. jalan badami tur henteu kalawan nganyenyeri hate batur.
30. Herang-herang kari mata, teuas-teuas kari bincurang Asal
31. beunghar jadi miskin, bandana teu ngari saeutik-eutik acan.
32. Hese cape teu kapake Hanas ceuk rarasaan mah digawe soson-soson, ari heg dianggap salah ku dunungan atawa hasilna mubadir.
33. Henteu asa jeung jiga Geus loma pisan.
34. Henteu cai herang-herang acan Teu disuguhan naon-naon (teu cai-cai acan).
35. Henteu gedag bulu salambar Henteu sieun atawa henteu gimir saeutik-eutik acan.
36. Henteu jingjing henteu bawa Henteu mawa naon-naon keur oleh-oleh ka nu dijugjug.
37. Henteu unggut kalinduan henteu gedag kaanginan Henteu kapangaruhan ku ruruba (rupa-rupa panggoda), pageuh nyekel tangtungan sorangan.
38. Heueuh-heueuh bueuk Ongkoh nyaluyuan (nyebut heueuh), tapi henteu terus kana hatena.
39. Heunceut ucingeun Babari reuneuh.
40. Heuras genggerong Caritaanana sugal jeung garihal, teu bisa ngangeunahkeun hate batur ku omongan.
41. Heuras letah Omonganana matak nyugak atawa teu ngeunaheun batur.
42. Heureut pakeun pungsat bahan Teu rea kaboga, saeutik panghasilan.
43. Heurin ku letah Teu bisa nyaritakeun perkara kasalahan batur, lantaran bisi aya matakna ka ditu ka dieu.
44. Hideung ngabangbara Hideung meles sarta herang.
45. Hideung-hideung oge buah manggu, matak tigurawil bajing Nyolong bade; sanajan luarna (cangkangna) henteu pikabitaeun, jerona (eusina) mah matak deudeuieun.
46. Hileud peuteuy Jelema anu ngahalang-halang pakarepan batur. Hirup disuhun, paeh dirampes Tumamprak pasrah kana kersa Nu Maha Kawasa, lantaran geus beak dengkak, upama nu gering geus lila teu cageur bae.
47. Hirup katungkul ku pati, paeh teu nyaho di mangsa Hirup di dunya teh bakal ditungtungan ku maot anu datangna teu bisa dipastikeun ti anggalna.
48. Hirup ku ibun, gede ku poe Hirup balangsak, sasat euweuh nu ngurus, hirup kalantar.
49. Hirup ku panyukup gede ku pamere Jelema anu hirupna ukur ngandelkeun pamere ti batur.
50. Hirup ngabangbara Jelema anu tempat matuhna keur leutik teh teu tumaninah, tapi ari sakalieun barangpake mani kacida gindingna.
51. Hirup ramijud Hirup teu ngaleunjeur lantaran numbuk di sue (taya kamarasan).
52. Hirup teu neut, paeh teu hos Terus-terusan gering ripuh, tapi teu maot.
53. Hirup ulah manggih tungtung, paeh ulah manggih (aya) beja Laku lampah kudu bageur supaya alus kacaritakeunana.
54. Huap hiji diduakeun Ngirit-ngirit sagala kaperluan sapopoe, supaya bisa nyumponan kaperluan anak atawa saha bae anu perlu dibelaan.
55. Hudang pineuh (tineuh) Mindeng hudang tuluy ngedeng deui, lantaran teu daek sare ku ngarasakeun panyakit.
56. Hujan cipanon Ceurik balilihan, loba nu ceurik.
57. Hulu gundul dihihidan Nu keur untung tambah untung.
58. Hulu peutieun Jelema nu leutik sirahna henteu surup jeung awakna.
59. Hunyur mapande (mandean) gunung Nyeta-nyeta jelema anu leuwih ti manehna (biasana dina kaboga), atawa cacah nyaruakeun maneh ka menak.
60. Hurip gusti, waras abdi Jaman peodal, upama raja senang sarta mulya, rayat cageur.
61. Hurung nangtung siang leumpang Beunghar sarta dipake ngaginding.
62. Hutang hatong Satengah heureuy, nyapirakeun kana hutang, daek bayar, henteu entong.
63. Hutang salaput hulu Loba pisan hutang, nepi ka samar kabayar.
64. Hutang uyah bayar uyah, hutang nyeri bayar nyeri Males kanyeri atawa kajahatan ku hukuman nu sarua atawa saimbang.