31 August 2008

WORKSHOP ATHENAEUM LIGHT 8.5

Basa poe Saptu tanggal 30 Agustus 2008, kuring ngiluan workshop program keur perpustakaan Athenaeum Light 8.5. Resep loba kawawuhan anyar. Sok sanajan teu pati lila wawawuhan teh ngan ukur sapoe bari jeung teu pati uah aeh lantaran katungkulkeun ku ngoprek program.
Tempatna di SD Gagasceria Jalan Malabar Bandung.
Enya karasa mangpaatna make program komputer keur perpustakaan teh, sanajan buku di kuring teu loba teuing, masih bisa katanganan ngan ukur ku ingetan. Tapi pan teu bisa kitu kudu aya ngaronjatna. Eta ge samemehna geus make program Small Library Deluxe. Dibanding-banding Athenaeum masih keneh onjoy dina tampilan, teu karasa kuno. Ngan hanjakalna teh lamun hayang ngarobah tampilan kudu make program Filemaker, sedengkeun program siga kitu kaasup mahal mun meuli nu orisinil.

25 August 2008

BAHAYA TI LANGIT.

Ku : MAMAT SASMITA

Saratus taun nu geus kaliwat nyaeta dina tanggal 30 Juni 1908, isuk-isuk kira-kira tabuh 7.14, aya kajadian aheng, aya sora bitu nu ngageleger kacida rongkahna di hiji wewengkon Siberia Rusia. Disebut kacida rongkah sabab akibatna ngancurkeun kurang leuwih radius 80 km, tatangkalan ge nepi ka puluhan juta anu rubuh tur semu tutung. Ngan untungna lain ditempat anu loba pangeusina, nepi ka korban manusa mah kawilang teu siginifikan lamun dibandingkeun jeung bituna anu sakitu rohakana. Ceuk sababaraha ahli nyebutkeun nu ngageleger bitu teh kajadianana kurang leuwih sapuluh kilometer di luhureun beungeut taneuh. Lamun dibandingkeun jeung bom atom anu diragragkeun di Hirosima jeung Nagasaki di Jepang basa Perang Dunya II mah meh sarebu kalieun kakuatanana. Salian ti ngahuru beungeut taneuh ditambah bari jeung ayana lini anu meh 5 skala Richter.

Bisa kagambar kumaha ancur leburna lamun seug eta kajadian saratus taun kaliwat teh dina mangsa kiwari heug di daerah nu loba pangeusina. Meureun bakal loba pisan jalma nu jadi korban. Bulan Juni 2008 nu geus kaliwat diayakeun paringetan saratus taun kajadian di Tunguska. Tunguska ngalap ngaran hiji walungan didaerah kajadian bitu nu rohaka.

Nepi ka kiwari kajadian Tunguska teh masih keneh jadi bahan panalungtikan sabab para ahli siga anu teu sapuk naon anu nyababkeun ayana bitu kitu. Aya nu nyebutkeun eta teh akibat tina meteor raksasa atawa asteroid, ngan nu matak hemeng bet euweuh sesa meteorna boh lebuna boh batuna kitu deui tapak lacak lebu (partikel) tina komet. Malahan aya nu ngabade eta teh lantaran aya lianghideung (blackhole) anu kasasar asup kana asmosfir dunya, mimiti asup ti beulah kaler kidul nu mubus bumi terus bijil ti laut Atlantik beulah kaler nu antukna ngabeledug bitu deukeut Tunguska.

Kajadian siga kitu, ragragna material langit lain bae ngan saukur di Tunguska, tapi mindeng kajadian, ngan lolobana leutik nu akibatna teu matak ngaruksak langsung. Lain deui kajadian di Yukatan di jojontor Meksiko, kurang leuwih 65 juta taun nu geus kaliwat. Ukuran asteroid nu ragrag ka dunya kawilang gede meh sapuluh kilometer pasagi. Akibat tina tubrukan teh nepika nyieun kawah legana ampir salega Jawa Barat. Lambak raksasa ti laut Karibia ngababet ka darat lir kajadian tsunami anu mokaha, kitu deui nimbulkeun lebu ka asmosfir nu kacida luhurna. Energi bituna lamun disaruakeun jeung bom nuklir nepi ka miliaran kali. Lebu nu mancawura ka langit nepi ka nutupan dunya, cahaya panon poe teu bisa asup, nya ieu nu disebut “impact winter” atawa usum tiris akibat tumbukan. Ieu salah sahiji kajadian nu cek teori mah nepi ka ngamusnahkeun dinosaurus jeung mahluk hriup sejen di dunya.

Naha kahareup bakal aya kajadian deui samodel kitu? Wallohu’alam, anging Alloh nu Maha Uninga nu nangtoskeun sagala rupi perkara kajadian di alam semesta. Ngan nu mangsa kiwari keur ditelek-telek tur terus diawaskeun nyaeta asteroid Apophis. Harita teh tanggal 18 Juni 2004 di Observatorium Nasional Kitt Park Arizona, David Tholen ti Universitas Hawaii keur nelek-nelek monitor babarengan jeung sababaraha baladna. Aya citra (gambar) semu bodas ti langit peteng, posisina robah robah unggal sababaraha menit. Tuluy inyana ngalaporkeun hasil nimu eta gambar ka International Astronomical Union bagian Minor Planet Centre, puseur nu ngumpulkeun data asteroid jeung komet. Saterusna eta asteroid teh dingaranan MN4 sok disebut Apophis, nyokot ngaran dewa nu ngarusak tina carita Mesir kuno. Sabenerna mah gedena teu gede-gede teuing aya sababaraha sumber anu nyebutkeun cenah nepi ka 1320 feet atawa kurang leuwih 402 meter, tapi ari dina majalah National Geographic Indonesia bulan Agustus 2008 mah nyebutkeun 274 meter. Anu ngabahaykeun teh dina bulan April 2029 eta asteroid teh bakal asup kana orbit dunya, malah lamun diukur ku Torino Skala mah nepi ka skala 2, hartina eta benda langit teh kudu terus ditengetan bisi enya nabrak dunya. Sabab salila ieu can aya benda langit anu skalana nepi ka 2 nu kaitung bakal ngarusak dina harti bakal nambrak bumi. Sanajan diprediksi dina taun 2029 teu nambrak bumi, Apophis bakal balik deui dina taun 2036, tur bakal leuwih ngabahayakeun, sabab kungsi meunang gaya tarik bumi dina taun 2029. Perbandinganana 1 banding 45.000 bakal nambrak bumi. Malah aya itungan ti murid sakola SMP di Jerman ngaranna Nico Marquardt nu ngoreksi hasil itungan ti NASA (National Aeronautics and Space Administration) nyebutkeun lain 1 : 45.000, tapi 1 : 450. Ieu itungan budak SMP teh teu dibantah ku NASA.

Sanajan gedena Apophis teh teu sagede asteroid nu kungsi ragrag ka dunya 65 juta taun nu geus kaliwat nu nepi ka ngamusnahkeun dinosaurus, tapi akibatna tetep bakal ngaruksak saheunteuna kota sagede kota metropolitan mah bakal ancur lebur, malahan aya nu nyebutkeun bakal ngancurkeun salega Jawa Barat. Bakal dimana ragragna Apophis? Can bisa diteguh kalawan pasti. Sok sanajan aya nu nyebutkeun ragragna bakal di sabudeureun Laut Atlantik, bakal nyiptakeun seuneu nu ngandung iridium gedena kurang eluwih 320 m, beurat 200 milyar ton ngajelegurna bakal 98.000 kali bom atom Nagasaki Hirosima. Lamun didarat bakal ngaruksak sababaraha nagara nu pasti bakal loba korban, kitu deui lamun ragrag di laut bakal aya tsunami nu kacida rongkahna. Akibat sejen tangtu bakal ngarobah sistem ekologi kaasup robahna iklim global. Apophis bakal jadi ujian nu munggaran pikeun kapinteran kolektif manusa dina nyingkahan bahla nu bakal kaalaman. Dina dekade nu bakal datang tangtu kudu aya tarekah diplomasi ti unggal bangsa, lain bae diplomasi pikeun nangtukeun saha nu bakal ngaluluguan misi nyalametkeun dunya tina ragragna benda langit nu ngaruksak tapi deuih kudu nu bisa ngaluluguan secara teknologi. Lamun tea secara teknologi eta asteroid bisa digeser lintasan orbitna sangkan teu nambrak ka bumi, kacida alusna. Tapi lamun tetep bakal nabrak bumi, kudu dimana muragna, naha di darat atawa di laut. Lamun di darat beulah mana atawa dinagara mana kitu deui lamun dilaut. Tangtuna sakabeh nagara bakal embung keuna musibah. Teu aya deui jalan iwal ti ngadu’a ka Alloh Swt sangkan urang sadayana dileupaskeun tina sagala marabahaya. Amin

Wallohua’lam.

(dikumpulkeun tina sababaraha sumber)
MAMAT SASMITA
Nu ngokolakeun Rumah Baca Buku Sunda.

(Dimuat dina Majalah Basa Sunda Mangle No.2183 Agustus 2008)

05 August 2008

URANG SUNDA JEUNG BANK

Laporan : MAMAT SASMITA

SAWALA matuh Pusat Studi Sunda (PSS), nu diayakeun 11 Juli 2008 di Gedung Indonesia Menggugat, Bandung, ngangkat jejer ngeunaan paripolah ekonomi urang Sunda, babakuna dina widang bang perbangan. Nu jadi panyaturna duaan: Busye Darma Setiawan (BD), pagawe Bank Mandiri, jeung Hetifah Sj. Siswanda (HS), konsultan ti B-Trust, lembaga swadaya masarakat nu remen icikibung dina kahirupan masarakat di Tatar Sunda.

Watek Konsumtif, teu Produktif

Geus jadi kacapangan yen urang Sunda man someah hade ka semah. Watek kawas kitu mindeng dimangpaatkeun ku para sales girl atawa saha bae nu nanawarkeun barang dagangan kalawan keketrok, door to door. Naon bae nu ditawarkeun remen dibeuli, boh sacara kontan boh dikiridit.
Saenyana, watek kawas kitu teh aya alusna upama dipake balantik. Ari ku jalan someah mah asa piraku masarkeun produk tepi ka hese hasil. Orokaya, upama dipatalikeun kana paripolah konsumen mah watek kawas kitu teh teu pamohalan kalah nembongkeun yen masarakat Sunda teh konsumtif.
Pajar urang Sunda man teu produktif, utamana dina widang ekonomi. Boa teu loba urang Sunda nu jadi jugala. Cenah, rek jadi jugala kumaha da urang Sunda mah katembongna teu pati wani nanggung risiko. Sikepna deukeut deukeut kana siger tengah, teu resep eekstriman. Nu dipalar herang caina beunang laukna.
Boa alatan kitu, di urang rea pagawe pabrik, upamana, nu asalna lain ti wewengkon deukeut pabrik. Eta, cenah, urang Sunda mah mindeng teu asup, bari jeung loba alesanana nu sipatna ngangles. Geus puguh tina perkara waktu mah sipatna polikronik, kacida pisan logorna, tepi ka disiplin waktu teh teu jadi ukuran. Padahal keur bisnis mah ugeran waktu teh kacida pentingna.
Pamustunganana rada nyelekit: pajar urang Sunda mah etos kerjana goreng. Tah, eta alesan­ana nu matak ayeuna hayang nyaho, kumaha saenyana an paripolah urang Sunda dina widang ekonomi? Sangkan teu lega teuing ambahanana, ngahaja museurkeun perhatian kana widang perbangan.

Kiridit Macet

Dihenteu-henteu ge, dunya perbangan ge bisa mere gambaran tina perkara sikep urang Sunda dina widang ekonomi. Paling copelna, nasabah bang di Tatar Sunda tanwande rea nu kagolongkeun urang Sunda. Tina widang perbangan baris kaciri produktif atawa konsumtifna urang Sunda, utamana dina ngokolakeun modal. Naha rea, upa-mana bae, urang Sunda nu kalibet dina kiridit macet?
BD mere gambaran yen dina ngalayanan nasabah, utamana nu rek nginjeum duit, bang boga aturan nu geus jinek, antarana nimbang-nimbang heula karakter calon nasabah. Carana teu subjektif, upamana kalawan ningali seke selerna, tapi objektif. Upa­mana bae, nu ditimbang-timbang teh naha samemehna calon nasa­bah teh kungsi jadi nasabah bang, kungsi nginjeum duit ka bang, naha mayarna lancar atawa henteu, jste.
Najan teu jentre ngagambarkeun karakter nasabah tumali kana selerna, tapi data nasabah bang nu dibagi sacara regional, kaasup data di Jawa Barat, puguh we penting. Orokaya, data nasa­bah bang mah kapan teu bisa diuar-uar. Dijaga rikip pisan. Tapi, paling copelna, urang bisa ngalelebah dumasar kana gurat badagna bae.
Tina gambaran umum ngeu-naan kiridit pengusaha mikro, kaayaan di Jawa Barat mah cenah kawilang alus. Kiridit macetna rata-rata ngan satengahna tina kiridit macet nasional. Har-tina, di Jawa Barat mah ukur saeutik kiridit nu macet. Kitu nu kagambar tina pedaran BD.
Ngan basa eta gambaran dibanding-banding jeung gambaran nu ditepikeun ku HS, nyaeta ngeunaan kiridit usaha tani, asa rada pagedrug. Sabab, cek HS, dina hal eta mah kapanggih yen di Jawa Barat rea kiridit nu macet. Tangtu, karakter tukang tani nu nyarokot kiridit usaha tani aya bedana upama dibandingkeun jeung ka­rakter tukang usaha nu nyarokot kiridit usaha mikro. Bedana ten lain bae tumali kana wanda usahana, tapi deuih kana kasang tukang kahirupan masarakatna.
Ongkoh, sakumaha nu kagambar tina pedaran BD jeung HS, karakter pangeusi Tatar Sunda teh rupa-rupa. Upamana bae, masarakat Pantura beda jeung masarakat Priangan Wetan, kitu deui masarakat di wewengkon Bogor.
Tumali kana anggapan yen urang Sunda kacirina konsumtif, BD nyebutkeun yen upama ditilik tina pangalaman di bang jeung angka PDRB (Pendapatan Domestik Regional Bruto} me-mang enya cenah masarakat Sunda ten kaitung konsumtif. Numutkeun BD, sikep konsumtif teh bakal goreng kasebutna mun teu ngijir kana kamampuh atawa penghasilan. Sikep kawas kitu sarua jeung teu produktif.
Kitu deui HS mere gambaran yen masarakat Sunda, pangpangna di kota Bandung, memang kasebut konsumtif. Tapi cenah masarakat Bandung man kaitung kreatif deuih. Buktina, Bandung dijieun conto tina perkara nguniangna industri kreatif, anu meunang pangrojong tur supervisi ti Inggris.
Basa gambaran kawas kitu dipakaitkeun kana masalah etos kerja, men kabeh nu milu sawala boga anggapan yen urang Sunda man etos kerjana kaitung kurang.
HS mere conto tina kaayaan pedagang kaki lima (PKL). Najan tempat daragangna di pasisian, geuning lolobana PKL teh lain urang Sunda. Jeung enyana. Geura we jugjug pasar dadakan nu sok rame ari poe pere. Di Gasibu, upamana, isuk-isuk poe Minggu, pan sakitu ngaleuyana nu daragang, tapi urang Sundana mah ka-cirina ukur hiji dua.
Ari nu baralanjana mah tangtu we lolobana urang Sunda. Moal boa ieu gambaran nguatkeun anggapan yen urang Sunda teh konsumtif. Tapi bisa jadi ieu gambaran teh sacara teu langsung nuduhkeun hal sejen, upamana kurangna akses urang Sunda kana sumber sumber dana, sumber barang jualeun. Eta teh can kajawab kalawan pasti, memang kudu ditalungtik leuwih jero.
Cek tinimbangan BD, urang Sunda mah sigana leuwih cocog jadi ahli promosi atawa jadi nu ngokolakeun customer service. Sabab, dina eta widang tetela diperlukeun sikep santun. Malah mah, cek BD, urang Sunda mah sigana cocog upama digawe di bang. Ongkoh deuih loba urang Sunda nu nyekel posisi strategis di widang perbangan nasional.
Basa eta gagasan dipatalikeun kana etos kerja nu cenah kurang hade tea, BD jeung HS sasatna saluyu yen ajen atikan nu kudu jadi jawabanana. Atikan di dieu ngandung harti nu leuwih jembar: lain bae atikan formal tapi deuih atikan non-formal cara sawala atau riungan lianna nu ngabahas rupaning widang. Eta nu kudu digedurkeun.
Nu perlu dibahas teh lain bae masalah budaya, basa atawa kasenian Sunda, tapi deuih ekonomi, pulitik jeung sikep moral urang Sunda. Susuganan we urang Sunda teh teu ceehan, tapi boga sikep kompetitif tur ulet digawe. HS mere conto yen para pagawe pabrik di Tatar Sunda kacirina leuwih tengtrem batan pagawe pabrik di wewengkon sejen, najan kalan-kaJan hakna teu pati katedunan. Ari di wewengkon sejen mah para pagawe teh katembongna leuwih giat merjuangkeun hakna kalawan toh-tohan, najan cek paribasana kudu demontrasi unggal poe ge.

Kacindekanana

Ieu sawala rea ngaguar kakurang urang Sunda dina widang ekonomi jeung produktivitas—bari rada nyabit-nyabit kapunjulna. Pangna ngaguar kakurangna malahmandar bisa ngageuing, babakuna enggoning nyanghareupan kahirupan nu beuki kompetitif. Dina urusan nyikepan waktu, upamana, mudah-mudahan teu logor teuing, tapi enya-enya ngahargaan waktu, alias tepat waktu (monokronik). Komo dina dunya bisnis mah waktu teh sok jadi ugeran, tur jadi cecekelan keur kasuksesan. Aya saran supaya sawala teh jejerna beuki dilegaan, lain bae ngawengku masalah budaya, tapi deuih ngawengku widang kagiatan lianna kayaning ekonomi jeung pulitik

(Laporan ieu dimuat dina Majalah Bulanan Basa Sunda Cupumanik No. 61 Agustus 2008)


04 August 2008

WALI KOTA ADALAH KATA KERJA

Oleh : MAMAT SASMITA                                             English Version

PEMILIHAN wali kota Bandung akan digelar 10 Agustus mendatang. Para calon sudah mencari dukungan dengan memperkenalkan visi dan misinya. Mulai dari memperkenalkan diri kepada masyarakat dengan berkunjung langsung, melalui media masa elektronik dan cetak, termasuk mempunyai situs di internet.
Membaca sepintas visi yang diusung masing masing tampaknya hampir semua masih memakai kata sifat. Ada yang menampilkan Bandung Tenar (Kreatif, Nyaman Sejahtera), ada yang Bandung Sejahtera, ada juga yang akan terus Bermartabat dengan alasan teruskan langkah ukir sejarah.
Kata sifat adalah kata atau gabungan kata yang dipakai untuk memberikan penjelasan terhadap nomina atau verba. Kalau dia berdiri sendiri artinya hanyalah kata itu sendiri. Padahal, menurut Voltaire, pujangga Prancis, kata sifat itu musuh bebuyutannya kata kerja dan kata benda. Malah ada seorang pengarang mengatakan, "Kita harus senantiasa merasa gagal ketika menggunakan adverb atau kata sifat ketika tak bisa menemukan kata kerja yang benar atau kata benda yang benar."
Perjalanan sejarah Kota Bandung dalam hal visi misi ini mencatat beberapa kali perubahan sesuai dengan bergantinya wali kota. Bandung, mulai Atlas (Aman, Tertib Lancar, Sehat), Berhiber (Bersih Hijau Berbunga), Genah Merenah Tumaninah, sampai Bermartabat (Bersih Makmur Taat Bersahabat). Hampir semua kata itu adalah kata sifat.
Mudah mudahan para calon walikota itu tidak lupa bahwa kota Bandung sejak 1953 telah mempunyai visi yang berbunyi Gemah Ripah Wibawa Mukti yang artinya subur tanahnya makmur rakyatnya. Hal ini bisa ditemukan di dalam Perda Kota Besar Bandung No 53 Tahun 1953, bersatu dengan lambang Kota Bandung. Harusnya ini menjadi visi Kota Bandung sebagai tujuan ideal penyelenggaraan pemerintahan.
Visi sebuah kota tidak mesti berubah ubah karena ganti wali kotanya. Kalau misi silakan berubah sebagai landasan operasional kerja untuk mewujudkan visi yang ada. Hal ini menjadi penting supaya ada kesinambungan hasil kerja, dan rakyat (warga Kota Bandung) juga merasakan itu. Kecuali lambang Kota Bandung berikut visinya atau susuluk-nya atau motonya tidak dipakai lagi. Kalau tidak dipakai lagi, buat apa terpampang di Balai Kota, turunkan saja.
Nah, apabila berbicara misi, sebagai landasan kerja wali kota tentu landasan kerja dengan jajarannya atau para birokrat, para pegawai negri sipil. Mestinya misi ini lebih berorientasi ke dalam, ke para birokrat itu, supaya kerjanya tambah baik tambah "bersih". Bukan untuk rakyat para warga Kota Bandung. Rakyat itu akan menurut kepada pemerintah yang baik. Rakyat tidak perlu terlalu dijejali retorika visi misi, sampai-sampai di tiap pojok jalan ada terpampang, di tiap bak kendaraan terpampang, stiker ditempel di mana mana. Justru yang paling penting dijejali visi misi adalah para birokrat itu. Bukankah citra birokrat saat ini sedang terpuruk, dengan muculnya kasus korupsi di mana mana yang sebagian besar melibatkan para birokrat? Inilah waktunya sebagai kesempatan terbaik untuk menghilangkan citra buruk itu.
Barangkali ini hanya mengingatkan bahwa kata birokrat menurut Kamus Besar Bahasa Indonesia (1988) adalah pegawai yang bertindak secara birokrasi. Sedangkan kata birokrasi masih menurut kamus yang sama adalah 1. Sistem pemerintahan yang dijalankan oleh pegawai pemerintah karena telah berpegang pada hierarki dan jenjang jabatan. 2. Cara bekerja atau susunan pekerjaan yang serba lamban, serta menurut tata aturan (adat dan sebagainya) yang banyak liku likunya.
Kepada bapak bapak yang akan bertarung memperebutkan kursi wali kota Bandung, selamat berebut, Pak. Dalam kampanye sebaiknya digaungkan bahwa arti birokrasi itu tidak seperti di dalam kamus, terutama arti kedua. Dan kata wali kota itu bukan kata benda apalagi kata sifat, tetapi itu kata kerja.
Ketika kata wali kota dimaknai sebagai kata benda, setelah digenggam jabatan itu seolah selesailah tugas. Tetapi apabila dimaknai kata kerja ketika jabatan itu telah digenggam, di situlah titik awal mulai kerja untuk mencapai Gemah Ripah Wibawa Mukti. Semoga.

MAMAT SASMITA
Penggiat Rumah Baca Buku Sunda