Kungsi renung bacaeun barudak teh. Tepi ka taun '80-an atawa '90-an mah asa rea keneh. Ari renungna teh bisa jadi ku ayana proyek ti pamarentah pikeun nyadiakeun bacaeun di sakola dasar. Hartina, pedah aya pesenan, lain pedah aya pamenta ti masarakat.
Ti taun
2000 ka dieunakeun, nu mesen buku teh les ngaleungit. Ganti mangsa, salin proyek. Bacaeun barudak ge bangun nu pipilueun ngiles, arang langka nu medal.
Gelebug angin reformasi, beuki dieu beuki tarik. Pucunghul kawijakan otonomi daerah nu mere lolongkrang pikeun nguniangna kasadar kana pentingna budaya lokal. Mimiti culcel deui nu medalkeun buku bacaeun barudak, najan can rame siga dina dekade '80-an.
Nu pangkarasana mah mahabuna bacaeun barudak ti mancanagara nu geus ditarjamahkeun kana basa Indonesia. Rea rupana, kaasup nu winangun komik. Tetela punjul, ngelehkeun bacaeun barudak dina basa lokal. Lain bae eusina dianggap munel, tapi deuih dangdananna ge leuwih narik.
Hanjakal, bacaeun barudak teh can pati kapalire ku kritik sastra. Padahal barudak ge sarua we jeung kolot: boga kahayang, imajinasi, kahariwang, jeung kasieun, nu kalan-kalan teu bisa kaungkab kalawan gembleng.
Ceuk kolot mah meureun kahayang, kahariwang, kabagjaan budak teh asa kaleuleu
wihi atawa sabalikna dianggap cetek. Boa beda deui cek budak mah. Nya di dieu kudu aya psikolog nu ngarti kana bacaeun barudak. Dina sastra Sunda bacaeun baru¬dak ge sarua miskin pisan ku kritik, arang langka nu ngabahas husus komo ti psikolog mah.
Pikeun ngaguar ieu perkara, sawala matuh Pusat Studi Sunda anyar-anyar ieu (Juma'ah, 14 Nopember 2008) mawa jejer bacaeun barudak. Nu jadi panyaturna Taufik Ampera, Ketua Jurusan Sastra Sunda Universitas Padjadjaran, jeung Karno Kartadibrata, Wakil Girang Rumpaka majalah basa Sunda Mangle.
Nu Luyu jeung Alam Barudak
Geus aya ti baheulana sastra Sunda bacaeun barudak teh. Memeh Indonesia merdeka ge geus aya. Rusdi Jeung Misnem nu medal memeh Perang Dunya I, upamana, .pan kaasup bacaeun barudak sakola nu dipikaresep. Hanjakal, bahan bacaan sarupa kitu teh teu pati kadokumentasikeun.
Numutkeun sawangan Taufik, bacaeun barudak teh bisa dibagi dua. Kahiji, karya sastra nu ditulis ku jalma dewasa tapi nyumponan sarat minangka bacaeun barudak, upamana eusina ngagambarkeun kahirupan barudak. Kadua, bacaeun barudak nu dikarang ku barudak deui, tur eusina luyu jeung kahirupan barudak.
Aya deuih bacaeun barudak beunang ngaropea deui dongeng. Ari dongeng teh tadina man lain keur barudak bae, ngan ka dieunakeun dijieun bahan bacaan keur barudak. Puguh we eusina diluyukeun jeung alam barudak. Dongeng Sangkuriang, upamana, diropea deui eusina, diala nu sakiran
a cocog jang barudak.
Wawacan deuih nu sok diwanohkeun ka barudak teh kayaning Pumama Alam atawa Rengganis. Tina eusina rea nu matak narik barudak, sabab ngandung imajinasi nu ngacacang. Ngan, puguh we, macana kudu diaping ku kolot bok bisi aya nu pangedrug jeung kahirupan barudak.
Upama ayeuna sastra Sunda bacaeun barudak disawang sabengbatan, aya dua perkara nu ngabedakeun ieu hasil karancage urang Sunda ti bacaeun sarupa kitu nu ditulis dina basa Indonesia, kaasup hasil tarjamahan. Taya lian nu dua teh nyaeta cangkangna jeung eusina.
Nu dimaksud cangkang di dieu mah antarana tumali kana desain cover atawa jilid buku. Ana dibanding-banding jeung baturna dina basa lian, katembong yen nu make basa Sunda mah sasat eleh komara, geus kurang narik memeh dibaca.
Ari eusina, nya kitu deuih, masih sering katembong hengker. Upamana bae, antara teks-na jeung ilustrasina teh kalan-kalan siga nu pahare-hare. Padahal pan gambar ilustrasi teh kuduna mah milu nguatan daya tarik teksna. Pon kitu deui jejer caritana masih keneh ngotok ngowo di pasisian, nyoreang alam ka tukang, tepi ka nimbulkeun kesan teu pati nuturkeun kamekaran jaman.
Kaayaan sarupa kitu teh, cek Karno mah, meh satipe jeung nu katembong tina bacaeun kolot deuih. Ngan bae Karno nandeskeun yen saenyana jejer atawa kasang. carita mah teu kudu jadi masalah satungtung orisinil mah. Leuwih hade ngotok ngowo dina kasang pilemburan tapi narik, batan maksakeun maneh hayang siga nu rame tapi artifisial atawa pupulasan wungkul.
Nu sidik, perlu aya karancage pangarang enggoning nitenan kamekaran gek-gekan kahirupan, kaasup nu nyampak di pakotaan. Lian ti kitu, imajinasi barudak ulah disengker ku pikiran kolot, satungtung tetep aya dina lulurung etika.
Referensi Kolektif
Barudak baheula, nu ayeuna geus karolot, kungsi maca Rusdi Jeung Misnem di sakolana. Aya deui entragan nu bacaan di sakolana teh Gandasari atawa Sekar Arum. Atuh beh dieu, tepi ka taun '80-an, aya entragan nu maraca Taman Pamekar.
Buku-buku model kitu, nu dijieun bacaan wajib pikeun murid sakola dasar, geus jadi referensi kolektif mun cek legegna mah. Eusina jadi pamatri silaturahim ti antara generasi nu kungsi macana, di wewengkon mana bae sakolana. Jadi, ana ngawangkong jeung batur saentragan teh nyambung.
Ari kiwari buku model kitu teh geus euweuh. Teu aya bahan bacaan nu nyumponan standar pi¬keun dijieun bacaan sakumna budak sakola. Ayeuna teh jaman otonomi daerah. Di hiji pihak, daerah di Tatar Sunda laluasa pikeun nyieun kawijakan politik enggoning nyadiakeun bacaeun barudak sakola. Orokaya, di sejen pihak, alatan laluasa tea, tiap-tiap daerah bisa nyieun kawijakan sorangan, bari jeung tangtuna ge beda-beda, kaasup n
u tumali kana perkara bacaeun barudak sakola.
Nu sidik, aya harepan, buku bacaeun barudak nu nyumponan sarat standar, upamana bae nu kungsi dileler Hadiah Samsudi, bisa dijieun bacaan wajib pikeun murid sakola dasar. Sing rea nyitakna sangkan bisa dibagikeun ka sakola-sakola. Sugan we cara kitu teh ngahudang deui karep barudak kana maca buku basa Sunda. Atuh kauntunganana lain bae keur nu medalkeun buku tapi deuih keur nu ngarangna.
Patali jeung kahengker dina imajinasi, bisa jadi rea keneh pangarang nu nganggap barudak teh manusa nu can anggeus. Bacaan barudak teh loba teuing ajen didaktisna, eusina ukur rnapatahan nu teu pati pikaresepeun barudak. Alam kahirupan barudakna mah teu pati kakobet.
Ayeuna mah sigana geus lain jamanna deui padika model kitu teh. Malah aya pamanggih nu ngeceskeun yen barudak ge boga dunya nu mandiri, nu otonom. Malah geus rea bacaeun barudak beunang ngarang barudak deuih kayaning nu sok disabeut teenlit atawa chicklit.
Geus loba deuih buku hasil tarjamahan tina karangan basa deungeun, boh kana basa Sunda boh kana basa Indonesia. Tangtu eta buku-buku teh bakal ma-ngaruhan kana kamekaran sastra Sunda, mangaruhan nu macana, tur mangaruhan nu sok ngarang deuih.
Atuh kritik sastra kana bacaeun barudak, cara kritik sastra kana bacaeun kolot, tanwande kudu digedurkeun deui.
Kacindekanana
Sastra Sunda bacaeun barudak kiwari teu pati dipikawanoh ku barudak, lain bae pedah murudulna bacaeun barudak hasil tarjamahan dina basa Indonesia tapi deuih lantaran euweuh bahan bacaan nu jadi referensi kolektif, turug-turug kritik sastrana miskin.
Pangajaran basa Sunda di sakola leuwih hade tong didaktis teuing. Anggur ngajurung barudak sangkan mikaresep bacaan basa Sunda.
Sinergi antara pamedal, pangarang jeung pamarentah kudu ditarekahan enggoning mere lolongkrang keur kamekaran sastra Sunda bacaeun barudak.
Ti taun
2000 ka dieunakeun, nu mesen buku teh les ngaleungit. Ganti mangsa, salin proyek. Bacaeun barudak ge bangun nu pipilueun ngiles, arang langka nu medal.Gelebug angin reformasi, beuki dieu beuki tarik. Pucunghul kawijakan otonomi daerah nu mere lolongkrang pikeun nguniangna kasadar kana pentingna budaya lokal. Mimiti culcel deui nu medalkeun buku bacaeun barudak, najan can rame siga dina dekade '80-an.
Nu pangkarasana mah mahabuna bacaeun barudak ti mancanagara nu geus ditarjamahkeun kana basa Indonesia. Rea rupana, kaasup nu winangun komik. Tetela punjul, ngelehkeun bacaeun barudak dina basa lokal. Lain bae eusina dianggap munel, tapi deuih dangdananna ge leuwih narik.
Hanjakal, bacaeun barudak teh can pati kapalire ku kritik sastra. Padahal barudak ge sarua we jeung kolot: boga kahayang, imajinasi, kahariwang, jeung kasieun, nu kalan-kalan teu bisa kaungkab kalawan gembleng.
Ceuk kolot mah meureun kahayang, kahariwang, kabagjaan budak teh asa kaleuleu
wihi atawa sabalikna dianggap cetek. Boa beda deui cek budak mah. Nya di dieu kudu aya psikolog nu ngarti kana bacaeun barudak. Dina sastra Sunda bacaeun baru¬dak ge sarua miskin pisan ku kritik, arang langka nu ngabahas husus komo ti psikolog mah.Pikeun ngaguar ieu perkara, sawala matuh Pusat Studi Sunda anyar-anyar ieu (Juma'ah, 14 Nopember 2008) mawa jejer bacaeun barudak. Nu jadi panyaturna Taufik Ampera, Ketua Jurusan Sastra Sunda Universitas Padjadjaran, jeung Karno Kartadibrata, Wakil Girang Rumpaka majalah basa Sunda Mangle.
Nu Luyu jeung Alam Barudak
Geus aya ti baheulana sastra Sunda bacaeun barudak teh. Memeh Indonesia merdeka ge geus aya. Rusdi Jeung Misnem nu medal memeh Perang Dunya I, upamana, .pan kaasup bacaeun barudak sakola nu dipikaresep. Hanjakal, bahan bacaan sarupa kitu teh teu pati kadokumentasikeun.
Numutkeun sawangan Taufik, bacaeun barudak teh bisa dibagi dua. Kahiji, karya sastra nu ditulis ku jalma dewasa tapi nyumponan sarat minangka bacaeun barudak, upamana eusina ngagambarkeun kahirupan barudak. Kadua, bacaeun barudak nu dikarang ku barudak deui, tur eusina luyu jeung kahirupan barudak.
Aya deuih bacaeun barudak beunang ngaropea deui dongeng. Ari dongeng teh tadina man lain keur barudak bae, ngan ka dieunakeun dijieun bahan bacaan keur barudak. Puguh we eusina diluyukeun jeung alam barudak. Dongeng Sangkuriang, upamana, diropea deui eusina, diala nu sakiran
a cocog jang barudak.Wawacan deuih nu sok diwanohkeun ka barudak teh kayaning Pumama Alam atawa Rengganis. Tina eusina rea nu matak narik barudak, sabab ngandung imajinasi nu ngacacang. Ngan, puguh we, macana kudu diaping ku kolot bok bisi aya nu pangedrug jeung kahirupan barudak.
Upama ayeuna sastra Sunda bacaeun barudak disawang sabengbatan, aya dua perkara nu ngabedakeun ieu hasil karancage urang Sunda ti bacaeun sarupa kitu nu ditulis dina basa Indonesia, kaasup hasil tarjamahan. Taya lian nu dua teh nyaeta cangkangna jeung eusina.
Nu dimaksud cangkang di dieu mah antarana tumali kana desain cover atawa jilid buku. Ana dibanding-banding jeung baturna dina basa lian, katembong yen nu make basa Sunda mah sasat eleh komara, geus kurang narik memeh dibaca.
Ari eusina, nya kitu deuih, masih sering katembong hengker. Upamana bae, antara teks-na jeung ilustrasina teh kalan-kalan siga nu pahare-hare. Padahal pan gambar ilustrasi teh kuduna mah milu nguatan daya tarik teksna. Pon kitu deui jejer caritana masih keneh ngotok ngowo di pasisian, nyoreang alam ka tukang, tepi ka nimbulkeun kesan teu pati nuturkeun kamekaran jaman.
Kaayaan sarupa kitu teh, cek Karno mah, meh satipe jeung nu katembong tina bacaeun kolot deuih. Ngan bae Karno nandeskeun yen saenyana jejer atawa kasang. carita mah teu kudu jadi masalah satungtung orisinil mah. Leuwih hade ngotok ngowo dina kasang pilemburan tapi narik, batan maksakeun maneh hayang siga nu rame tapi artifisial atawa pupulasan wungkul.
Nu sidik, perlu aya karancage pangarang enggoning nitenan kamekaran gek-gekan kahirupan, kaasup nu nyampak di pakotaan. Lian ti kitu, imajinasi barudak ulah disengker ku pikiran kolot, satungtung tetep aya dina lulurung etika.
Referensi Kolektif
Barudak baheula, nu ayeuna geus karolot, kungsi maca Rusdi Jeung Misnem di sakolana. Aya deui entragan nu bacaan di sakolana teh Gandasari atawa Sekar Arum. Atuh beh dieu, tepi ka taun '80-an, aya entragan nu maraca Taman Pamekar.
Buku-buku model kitu, nu dijieun bacaan wajib pikeun murid sakola dasar, geus jadi referensi kolektif mun cek legegna mah. Eusina jadi pamatri silaturahim ti antara generasi nu kungsi macana, di wewengkon mana bae sakolana. Jadi, ana ngawangkong jeung batur saentragan teh nyambung.
Ari kiwari buku model kitu teh geus euweuh. Teu aya bahan bacaan nu nyumponan standar pi¬keun dijieun bacaan sakumna budak sakola. Ayeuna teh jaman otonomi daerah. Di hiji pihak, daerah di Tatar Sunda laluasa pikeun nyieun kawijakan politik enggoning nyadiakeun bacaeun barudak sakola. Orokaya, di sejen pihak, alatan laluasa tea, tiap-tiap daerah bisa nyieun kawijakan sorangan, bari jeung tangtuna ge beda-beda, kaasup n
u tumali kana perkara bacaeun barudak sakola.Nu sidik, aya harepan, buku bacaeun barudak nu nyumponan sarat standar, upamana bae nu kungsi dileler Hadiah Samsudi, bisa dijieun bacaan wajib pikeun murid sakola dasar. Sing rea nyitakna sangkan bisa dibagikeun ka sakola-sakola. Sugan we cara kitu teh ngahudang deui karep barudak kana maca buku basa Sunda. Atuh kauntunganana lain bae keur nu medalkeun buku tapi deuih keur nu ngarangna.
Patali jeung kahengker dina imajinasi, bisa jadi rea keneh pangarang nu nganggap barudak teh manusa nu can anggeus. Bacaan barudak teh loba teuing ajen didaktisna, eusina ukur rnapatahan nu teu pati pikaresepeun barudak. Alam kahirupan barudakna mah teu pati kakobet.
Ayeuna mah sigana geus lain jamanna deui padika model kitu teh. Malah aya pamanggih nu ngeceskeun yen barudak ge boga dunya nu mandiri, nu otonom. Malah geus rea bacaeun barudak beunang ngarang barudak deuih kayaning nu sok disabeut teenlit atawa chicklit.
Geus loba deuih buku hasil tarjamahan tina karangan basa deungeun, boh kana basa Sunda boh kana basa Indonesia. Tangtu eta buku-buku teh bakal ma-ngaruhan kana kamekaran sastra Sunda, mangaruhan nu macana, tur mangaruhan nu sok ngarang deuih.
Atuh kritik sastra kana bacaeun barudak, cara kritik sastra kana bacaeun kolot, tanwande kudu digedurkeun deui.
Kacindekanana
Sastra Sunda bacaeun barudak kiwari teu pati dipikawanoh ku barudak, lain bae pedah murudulna bacaeun barudak hasil tarjamahan dina basa Indonesia tapi deuih lantaran euweuh bahan bacaan nu jadi referensi kolektif, turug-turug kritik sastrana miskin.
Pangajaran basa Sunda di sakola leuwih hade tong didaktis teuing. Anggur ngajurung barudak sangkan mikaresep bacaan basa Sunda.
Sinergi antara pamedal, pangarang jeung pamarentah kudu ditarekahan enggoning mere lolongkrang keur kamekaran sastra Sunda bacaeun barudak.
Nu nulis, panumbu catur matuh sawala PSS
(Dimuat dina majalah basa Sunda Cupumanik No.65 Desember 2008)
(Dimuat dina majalah basa Sunda Cupumanik No.65 Desember 2008)
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Majalah Basa Sunda Cupumanik medal sasasih sakali, kaetang teu awis da sasih
an pangaosna mung Rp 12.000,- kitu ge upami ngalanggan satauneun cekap mayar sapuluh sasiheun. Bilih bade ngalanggan tiasa ngintun serat ka Redaksi Cupumanik Jl. Taman Kliningan II No.5 Bandung Tlp 022-7310625 atanapi ngintun email ka yuliantoagung17@yahoo.com atanapi ka kuringmsas@gmail.com
an pangaosna mung Rp 12.000,- kitu ge upami ngalanggan satauneun cekap mayar sapuluh sasiheun. Bilih bade ngalanggan tiasa ngintun serat ka Redaksi Cupumanik Jl. Taman Kliningan II No.5 Bandung Tlp 022-7310625 atanapi ngintun email ka yuliantoagung17@yahoo.com atanapi ka kuringmsas@gmail.com 
No comments:
Post a Comment