CARPON : BASA MAMAH JADI CALEG

Ku : MAMAT SASMITA                     English Version

Ngapalkeun téh kaganggu pisan. Ka imah jul-jol tamu. Leuheung mun sakeudeung, da ieu mah aya nu nepi ka sapoé jeput, malah aya nu nepi ka peuting. Bari ramé ngobrol, komo ka nu godégan mah teu resep pisan, ngomongna cowong.
Mimiti mah teu kaharti na aya naon atuh di imah téh, ngan ngarobrol wé. Aya nu nyebutkeun rapat cenah. Naha nya?. Pan biasana Mamah jeung Apa mah tara rapat, komo mun aya kumpulan warga di RT da tara pisan. Céték cenah urusan di RT mah. Éta wé mun aya giliran pangajian di imah, ti kumpulan pangajian di RT, Mamah sok luh lah. Mimindengna nyieun alesan ambih teu katempatan. Alesan séjén cenah haroréam masak keur susuguh. Aya deui alesanana téh majarkeun hororéam ngamparkeun samak. Asa teu asup akal alesanana téh. Ma enya ngamparkeun samak wé jadi alesan. Padahal di tengah imah téh teu lega-lega teuing, paling gé cukup keur tilu puluh jelema mah. Mun ngarparkeun samak téh da moal hésé. Geus puguh ari nyebutkeun sibuk di kantor mah, alesan biasa éta mah.
Loba tamu nu ngarobrol, tapi teu kaharti naon nu diobrolkeunana. Aya nu nyebutkeun taktik jeung strategi, aya nu ngobrolkeun hasil survéy, aya nu ngobrolkeun pengerahan massa, aya nu ngobrolkeun saingan, aya nu ngobrolkeun partéy, aya nu ngobrolkeun sabaraha biayana jeung rupa-rupa deui.
Najan kuring api lain gé, da tetep wé obrolanana téh kadéngé. Najan panto kamar geus ditutupkeun, angger wé kadéngé. Najan kamar kuring aya di loténg gé angger wé kadéngé.
Kadéngéna Mamah loba tatanya. Kadéngéna Mamah loba ménta data. Kadéngéna Mamah loba ménta pangrojong. Kadéngéna Mamah loba nitah.
Unggal tamu nu datang sok disuguhan, aya kuéh, aya opak, aya bubuahan. Dina méja makan, sangu saboboko metung, lengkep jeung deungeunna. Geus puguh ari cai kopi mah tara eureun. Nu karunya Bi Siti, nu babantu di imah kuring, di dapur téh teu eureun gawé. Nyangu, ngagoréng cau, ngagoréng ulén, nyieun cikopi, mangmeulikeun roko, kukumbah piring, kukumbah gelas, ngepél, sasapu. Terus kitu ti isuk nepi ka peuting.

Nu anéh, Mamah loba meuli buku jeung loba ngalanggan koran. Mamah jadi rajin maca koran, Mamah jadi rajin maca buku, Mamah jadi rajin ngadéngékeun warta berita tina televisi, tina radio, jeung mindeng muka internét.
Buku nu dibacana lolobana buku politik, buku sual kakawasaan jeung buku sual tata nagara. Disebut anéh téh pédah wé biasana mah tara katingali rajin maca. Biasana maca koran gé ukur saliwat-saliwat. Ari ieu mah mani telik. Loba nu di kliping jeung ditandaan sagala, penting cenah. Jeung ongkoh deuih nu dibacana buku sual politik, pan biasana mah mun meuli buku gé sual busana atawa kulinér. Ti iraha nya Mamah popolitikan?.

Kaharti sotéh sanggeus aya rapat kulawarga. Duka rapat duka naon disebutna, pokona ngumpul wé kulawarga téh. Aya Ua Uyuh ti Cimahi, aya Mang Dana ti Sukasari, aya Aki Sanusi jeung Nini Hodijah ti Ciawi, aya Bi Iyang ti Lémbang. Tamu nu séjén mah euweuh saurang-urang acan, sigana teu meunang hadir ku Mamah ari lain kulawarga mah.
Rapat kulawarga teh isuk-isuk, poé Minggu. Cék Mamah ambih loba nu hadir ari poé peré mah. Sabenerna hororéam ngilu rapat téh, da éta pan ari Minggu mah sok aya filem kartun nu ramé dina télévisi. Tapi Mamah keukeuh kuring kudu milu. Hororéam-hororéam gé kapaksa ngilu masamoan. Kuring mah diuk wé di juru deukeut Aa.
Aa téh lanceuk kuring, mahasiswa, seméster ka lima. Rada jauh umur kuring jeung Aa téh, ganjor genep taun, ari kuring kakara kelas dalapan..

Nu ngamimitian biantara téh Apa, biasa wé eusina biantara mah, nganuhunkeun kasumpinaganana ka baraya nu hadir. Tuluy ditéma ku Mamah. Tah Mamah nu ngajelaskeun sagala rupana mah. Geuning Mamah téh rék nyalonkeun diri jadi anggota législatif. Euleuh Mamah téh rék jadi kontéstan pemilu. Ajaib, cék gerentes haté kuring. Paingan Mamah rajin meuli buku sual politik, paingan rajin maca koran, paingan rajin ngadéngékeun radio, paingan rajin lalajo warta berita dina télévisi.
Cék Mamah “Kitu pamaksadan téh, mugi sadayana baraya nu hadir tiasa ngarojong tur nyuhunkeun du’ana nu ihlas, supados kalaksanakeun sadayana pamaksadan”.
Kabéh nu hadir ngabigeu, sigana jauh tina panyangka, lantaran euweuh pisan iber ti anggalna. Geus rada leler terus Ua Uyuh nyarita “Ieu téh geus gilig?”
“Insya Alloh tos gilig, malih parantos daftar ka KPUD Propinsi”. Kitu jawab Mamah.
Oh Mamah téh rék jadi calon anggota législatif tingkat propinsi, kitu gerentes hate kuring.
“Sukur atuh ari geus gilig mah, hartina geus panceg dina paniatan” saur Ua Uyuh.
Nu garo-garo teu ateul téh Aa, élékésékéng, duka ku naon.
“Asa kakara ieu téh aya nu rék ancrub dina popolitikan di kulawarga urang” cék Bi Iyang. Bi Iyang téh adina Mamah. Cék dongéng Nini Hodijah mah antara Mamah jeung Bi Iyang sok jadi saingan, sok silih éléhkeun. Mamah jeung Bi Iyang téh umurna teu sabaraha béda, ngan béda dua taun. Mun béda pamadegan sok adu arguméntasi nepi ka silih gebrag, tapi sabalikna mun papada satuju sok silih béla. “Alus tah, sugan wé kulawarga urang tambah komara, pan reueus di kulawarga aya nu jadi anggota legislatif” cek Bi Iyang. Sigana Bi Iyang sapamadegan jeung Mamah, pasti bakal silih béla.
“Teu, teu satuju Aa mah” cék Aa tarik. Nu séjén ngalalieuk ka Aa. Kabéh jempling. Aa teu neruskeun omonganana, siga nu ngadagoan réaksi ti Mamah. Celengkeung téh Bi Iyang nu nanya ka Aa “Naon alesanana pangna teu satuju?”.
“Politikus sajati mah teu kieu carana” cék Aa.
“Politisi” cék Mamah teu éléh tarik “Geuleuh Mamah mah disebut politikus teh, ditikuskeun pisan atuh da, memangna Mamah téh beurit”.
“Keun wé, da sarua kénéh hartina mah” cék Ua Uyuh.
“Enya naon alesanana” Bi Iyang nanya deui ka Aa semu maksa.
“Kahiji, Mamah tos ngalanggar hak menyatakan pendapat ti Aa sareng ti Réré”. Réré téh nénéhna kuring. “Margi Mamah teu ngawartosan Aa sareng Réré sateuacan daptar ka KPUD, Mamah tos ngagunakeun kakawasaan kanggo maksa atanapi ngagolkeun kahoyong nyalira. Mamah tos cidra tina ajén demokrasi di kulawarga” Aa nyaritana antaré, siga nu hayang dilenyepan ku nu hadir, tuluy ngarawél cai keur nginum dina gelas pelastik.
“Kadua, Mamah bakal janten politikus karbitan” Aa keukeuh nyebut politikus “Margi Mamah teu gaduh pangalaman dina organisasi politik, kaahlian Mamah dina organisasi sosial. Sagala rupi gé ari karbitan mah sok asak kapaksa, moal waras sareng moal leres, Cau gé nu asak dikarbit mah tara amis”.
“Katilu, naha Mamah apal kana kaayaan daérah nu bakal diwakilan ku Mamah, pan Mamah mah langkung apal kana kulinér sareng busana”
“Aya kénéh kaopatna?” Bi Iyang nanya ka Aa.
“Aya, mung cekap sakitu wé heula, hoyong terang heula hujah ti Mamah” témbal Aa.
“Tah kitu Ceu, mangga kumaha waleranana” cék Bi Iyang bari ngarérét ka Mamah. Bi Iyang rarasaan téh siga jadi panumbu catur acara talk show dina télévisi.
“Ké heula Bi, Réré can ditaros” cék Aa “Kumaha Ré satuju?”
Kuring gideug, tanda teu satuju. Alesanana mah tangtu Mamah bakal leuwih sibuk, pasti sagala rupa pagawéan di imah bakal diteumbleuhkeun ka Bi Siti. Iraha atuh kuring dipépéndé ku Mamah, iraha atuh kuring ngobrol jeung Mamah, piraku curhat kudu ka Bi Siti?. Mamah kerung kuring ngomong kitu téh.
Mamah ngablamblam ngajawab sakabéh kateupanujuan boh ti Aa boh ti kuring. Jawaban keur Aa nu panjang téh, ari jawaban keur kuring mah Mamah ukur nyarita “Moal atuh Ré, da Mamah gé apal kana manajemén waktu”. Apa mah ukur nyéréngéh, ngabandungan kana jawaban ti Mamah téh.
“Tuh pan, sadayana waleran Mamah sanés dina logika politik tapi langkung dina logika sosial” cék Aa. Tuluy Aa ngaguar kalemahan jawaban Mamah, kuring mah cicing wé da teu ngarti, nu kumaha logika politik teh.
Sigana Apa surti lamun ieu adu rényom diteruskeun bakal kamana mendi. Cék Apa “Salaku imam, salaku kapala kulawarga, ayeuna mah urang silih hargaan wé kana kahayang séwang-séwangan, ulah nepi ka kulawarga téh ilang dangiang gara-gara teu silih hargaan”
Aa némpas “Muhun Pa, mung ulah dugi ka biaya kanggo kuliah, biaya Réré sakola, kacéot ka partéy wé”
Na atuh barakatak téh Ua Uyuh seuri mani ngagakgak bari nyarita “Tah geuning betus, enas-enasna tina teu kapanujuan Aa téh alesanana kitu”
Aa nyela cariosan Ua Uyuh “Da leres Ua, geura sabaraha kedah setor artos ka partéy, sabaraha biaya kampanye, sabaraha biasa mésér kaos, sabaraha biaya nyitak selebaran, nyitak baner, milari dukungan, biaya kanggo tim suksés”.
“Moal atuh Aa, da partéy ieu mah partéy nu alus, partéy nu jujur” cék Mamah.
“Naha aya kitu partéy nu saé, naha aya partéy nu jujur?” témpas Aa.
“Geus, geus, sual partéy mah, saréréa gé geus pada nyaho. Sual biaya , éta mah urang pasrahkeun wé kana kawijaksanaan kapala kulawarga nu ngaturna” saur Ua Uyuh bari ngarérét ka Apa. Apa ukur unggut-unggutan.
“Kulawarga jaman ayeuna mah indung jeung anak téh pacéntal-céntal, debat, alus ari kituna mah” cék Ua uyuh deui semu ngagerendeng.
Pas Bi Iyang rék nutup acara kumpulan kulawarga, Aa nyela heula “Interupsi Bi, patarosan ka Mamah, naha Mamah tos siap upami éléh, upami teu aya nu milih?”
“Siap” témbal Mamah tandes pisan.
Acara kumpulan téh ditutup ku du’a, digalantangkeun ku Aki Sanusi dina basa Arab, du’a salamet, dina du’a téh teu nyabit-nyabit pamaksudan Mamah.
**
Sababaraha minggu saméméh kampanye Mamah mindeng uah aéh ka tatangga, Mamah jadi daréhdéh. Mamah mindeng ngider nepungan tatangga. Pangajian RT gé dihiap-hiap di imah. Pangajian RT nu tadina sabulan sakali, dirobah jadi saminggu sakali tempatna di imah. Kitu deui ka tukang béca nu sok mangkal di tungtung jalan, Mamah ngabagi kaos. Najan indit ka tatangga nu anggangna teu jauh gé sok ngahaja nyalukan tukang béca, ongkosna sok ditambahan jadi gedé.
Tamu nu godégan téa, beuki mindeng datang ka imah, tamu beuki loba. Sigana nu godégan téh ketua tim suksés Mamah. Di imah beuki ramé teu puguh. Tong boro bisa ngapalkeun nu tenang, dalah saré gé teu tibra. Nu babantu di imah ditambahan ku dulurna Bi Siti., da kawalahan ku sorangan mah. Bi Iyang kungsi datang sababaraha kali, mantuan Mamah.
Di imah ngabugbrug selebaran jeung baner maké gambar Mamah, ditulisan “mohon doa restu”. Cék Aa “Kawas Mamah sok ngadu’akeun batur wé” duka naon maksudna Aa ngomong kitu téh. Aa mah siga nu sinis ka Mamah téh.. Aya deui nu nyayeud téh, bandéra partéy, ditilepan da tina lawon. Di buruan aya leunjeuran awi ngabugbrug, sigana keur tihang bandéra. Jeung tulisan lianna. Duka timana duitna keur ngabiayaan nu kararitu téh, da meureun lain duit saeutik. Matak pantes mun Aa meupeujeuhkeun ulah ngaganggu duit keur biaya sakola.
Nu anéh deui, dina koran aya artikel beunang Mamah, wah hébat artikel beunang Mamah bisa dimuat. Tapi iraha nulisna nya, pan sakitu sibukna. Aa ku kuring dibéjaan aya artikel beunang Mamah dina koran. Aa batuk nepi ka ongkék, teuing ongkék enyaan teuing ongkek bohong, ngan cék Aa éta nu nulisna ghost writer. Beu teu nyaho deui baé naon hartina ghost writer téh.

Dina mangsana kampanye, Mamah leuwih sibuk, angkag ingkig ka ditu ka dieu. Nu karunya mah Apa, terus-terusan marengan Mamah, kababawa sibuk. Kungsi Mamah ménta dibarengan ku Aa. Aa kalah jejebris, bari ngomong “Urang silih hargaan kana pamadegan séwang-séwangan wé Mah”. Mamah teu bisa majar kumaha. Kuring gé sarua jeung Aa, haroréam, males pokona mah. Nu keu kitu nu disebut manajemén waktu téh? Ngan aya reueusna ka Mamah téh, Mamah jadi siga beuki pinter. Pinter pidato, pinter debat. Ngan mun didéngé-déngé nu mindeng diucapkeun téh ukur jangji. Cék Aa, mana aya nu pidato atawa debat dina kampanye dumasar kana program.
Éta gambar mamah, napel dina tatangkalan, napel dina tihang listrik, napel dina témbok bénténg, napel dina pager imah batur, napel dina tonggong batur. “Ih rujit ningalina gé, siga nu teu boga aturan” cék Aa. Ari kuring mah asa éra ningali kitu téh, komo basa babaturan sakola nanya, kuring teu ngajawab ukur unggeuk kapaksa. Pangna éra téh, kumaha mun mamah éléh, euweuh nu milih, disebutna looser, pacundang. Pan matak wirang kulawarga. Meureun batur téh ngajebian bari nyebut “Loser, loser…”.

Saminggu sanggeus poé pamilihan, Mamah kaciri rada alum. Tamu nu sok jul-jol mimiti lus-les. Komo nu godégan mah tara katingali pisan. Di imah jadi karasa tiiseun. Bi Siti gé rajeun kaciri gégéléhéan. Kuring gé jadi betah deui, bisa ngadéngékeun lagu tina radio, bisa lalajo télévisi, bisa maca buku, bisa gégéléhéan dina korsi. Ngapalkeun téh karasa tumaninah. Cék Aa bari rada ngaharéwos “Mamah éléh, tong loba omong, jempling wé”. Kuring rada ngeleper ngadéngé béja kitu téh. Loser?.
Naha engké Mamah bakal tetep daréhdéh ka tatangga, naha éngké pangajian RT bakal di imah deui? Naha bakal bijil deui alesan haroréam ngamparkeun samak? Naha engké tulisan artikel Mamah bakal dimuat deui dina koran?.
Ti kamar kadéngé oho-oho Mamah gohgoy, oho-oho Mamah muriang.

(Dimuat dina Tribun Jabar Salasa 6 September 2011)